అక్రమ మైనింగ్ కేసులో తన ఇంట్లో స్వాధీనం చేసుకున్న బంగారు ఆభరణాలను తిరిగి ఇవ్వాలని కోరుతూ గాలి జనార్దన్ రెడ్డి ఇటీవల తెలంగాణ హైకోర్టులో పిటిషన్ దాఖలు చేసిన సంగతి తెలిసిందే. కర్ణాటక మాజీ మంత్రి, బిజెపి సభ్యుడు జనార్ధన్ రెడ్డి 2011లో అక్రమ మైనింగ్ కేసులో అరెస్టై బెయిల్‌పై విడుదలయ్యారు. ఆ తర్వాత ఆయన బయటే ఉన్నారు. ఓబులాపురం మైనింగ్ కంపెనీ యజమాని గాలి జనార్దన్ రెడ్డి నుంచి దాదాపు 53 కిలోల బరువున్న 105 బంగారు ఆభరణాలను సీబీఐ స్వాధీనం చేసుకుంది.
స్వాధీనం చేసుకున్న నగలను సీబీఐ నుంచి విడుదల చేసేలా ఆదేశించాలని కోరుతూ ఆయన తెలంగాణ హైకోర్టులో పిటిషన్ దాఖలు చేశారు. బంగారు ఆభరణాలు ఉపయోగించకపోతే, అవి తుప్పు పట్టి విలువ లేకుండా పోయే ప్రమాదం ఉందని ఆయన తన పిటిషన్‌లో పేర్కొన్నారు. ఈ పిటిషన్‌ను కోర్టు కొట్టివేసింది.
దీంతో బంగారం నిజంగా తుప్పు పడుతుందా? బంగారు ఆభరణాలను వాడకుండా దాచిపెడితే ఏమవుతుంది? అనే ప్రశ్నలు చాలా మందిలో తలెత్తాయి. తుప్పు అంటే ఐరన్ ఆక్సైడ్. లోహశాస్త్రం ప్రకారం, ఇనుము ఇనుప మిశ్రమాలు (ఉక్కు) మాత్రమే తుప్పు పడుతుంటాయి. తేమ ఆక్సిజన్ ఇనుములో రసాయన ప్రతిచర్యకు కారణమవుతాయి, దీని వలన ముదురు ఎరుపు పొర (తుప్పు) ఏర్పడుతుంది. దీనిని తుప్పు పట్టడం అంటారు.
అటువంటి పొర ఏర్పడిన తర్వాత కూడా, అవసరమైన చర్యలు తీసుకోకపోతే, లోహం క్రమంగా దాని సహజ ఆకారాన్ని కోల్పోయి క్షీణిస్తుంది. చాలా వరకు నట్లు, బోల్టులు, విద్యుత్ ఫ్యాన్లు, సైకిల్ గొలుసులు ఆటోమొబైల్ భాగాలలో ఫెర్రస్ మిశ్రమాలను ఉపయోగిస్తారు. వీటిని పెయింటింగ్, నూనె వేయడం, గ్రీజు వేయడం ఇతర పద్ధతుల ద్వారా తుప్పు పట్టకుండా కాపాడుతారు.
బంగారం, రాగి, ఇత్తడి, వెండి తుప్పు పడతాయా?
బంగారం ఒక విలువైన లోహం. అధిక ఉష్ణోగ్రతల వద్ద కరిగించి దీంతో ఆభరణాలు తయారు చేస్తుంటారు. బంగారం సాధారణ ఆమ్లాలతో చర్య జరపదు. ఇది ఆక్వా రెజియా (నైట్రిక్ ఆమ్లం మరియు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం మిశ్రమం) అనే ఆమ్లంలో మాత్రమే కరుగుతుంది. వెండి కూడా ఒక ఉన్నత-స్థాయి లోహం. కానీ అది గాలిలోని సల్ఫర్‌తో (తక్కువ మొత్తంలో) చర్య జరుపుతుంది. ఇత్తడి అనేది జింక్-రాగి మిశ్రమం. ఇది దాదాపు ఖరీదైన నగలు తయారు చేయడానికి ఉపయోగించే లోహంలా కనిపిస్తుంది. అందుకే చాలా మంది శిల్పులు విగ్రహాలను తయారు చేయడానికి ఇత్తడిని ఉపయోగిస్తారు. ఎక్కువ జింక్ వాడటం వల్ల ఆ ఉత్పత్తుల బలం పెరుగుతుంది. అంటే, ప్రధాన లోహం రాగి అయినప్పుడు, ఉత్పత్తి ముదురు రంగులో కనిపిస్తుంది.
అయితే, ఇత్తడి తుప్పు పట్టదు, కానీ క్రమంగా అరిగిపోతుంది లేదా వాడిపోతుంది. వాతావరణం ఇత్తడిలోని జింక్‌లో రసాయన మార్పులకు కారణమవుతుంది. రాగి మాత్రమే ఉంటుంది. అందువలన, రంగు మారుతుంది. ఇత్తడి అన్ని రకాల ఆమ్లాలతో రసాయనికంగా స్పందిస్తుంది. రాగి విషయానికొస్తే, కొంతమంది ఇప్పటికీ రాగి కప్పులు మరియు పాత్రలను ఉపయోగిస్తున్నారు. ఎందుకంటే రాగి తుప్పు పట్టదు. సంవత్సరాల ఉపయోగం తర్వాత మనం ఆకుపచ్చ మచ్చలను గమనించవచ్చు. అయితే, రాగి బలమైన ఆమ్లాలతో చర్య జరపదు.
మన దేశంలో బంగారం 14, 18, 20, 22, 23, మరియు 24 క్యారెట్లలో లభిస్తుంది (క్యారెట్ – బంగారం స్వచ్ఛతకు ఒక యూనిట్). వీటిలో 22, 18, మరియు 14 క్యారెట్ల బంగారాన్ని నగల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు. తక్కువ స్వచ్ఛత కలిగిన 14 క్యారెట్ల బంగారంతో సహా ఏ బంగారు ఆభరణాలు తుప్పు పట్టవని నిపుణులు చెప్తున్నారు.
బంగారు ఆభరణాలు ధరించినా, నిల్వ చేసినా, అవి పాతబడిపోతాయి, కానీ తుప్పు పట్టవు. మీరు ఎక్కువసేపు ఆ ఆభరణాలను ధరిస్తే, దానిపై పసుపు-ఆకుపచ్చ పొర ఏర్పడుతుంది, కానీ తుప్పు పట్టదు. బంగారం బలాన్ని పెంచడానికి రాగి వంటి లోహాల వంటి బంగారంలోని మలినాలను ఉపయోగిస్తారు. ఇది ఆభరణాలపై ఒక పొర ఏర్పడటానికి కారణమవుతుంది.
